بررسی انتقادی دعوای جانشینی در بیمۀ اجباری حوادث ناشی از وسایل نقلیه

افزایش حوادث رانندگی و پیامدهای ناگوار آن، موجب گسترش فزایندۀ نظام‌های جمعی و اجتماعی جبران خسارت شده است تا در کنار مسوولیت مدنی، حمایت بیشتر از زیان‌دیدگان را تضمین کند. اما با وجود تدارک موثر زیان، نمی‌توان انکار کرد که در اثر توسعۀ این نظام‌ها، اهداف هنجاریِ مسوولیت مدنی کمرنگ یا فراموش شده است. نظریۀ جانشینی و رجوع به عامل زیان، از جمله تمهیداتی است که جهت تحقق این اهداف فراموش شده و تأمین مالی نظام‌های جبران خسارت، پیش‌بینی گردیده است. با این وجود، معایب و دشواری دعوای جانشینی و صرف هزینۀ فراوان، حصول نتایج مطلوب را محتمل و میزان بازیابیِ خسارات را ناچیز می‌سازد. متقابلاً با عدم بازیافتِ به‌موقع و کامل خسارات و عدم تحمیل مسوولیّت نهایی بر عامل حادثه، غالباً نمی‌توان بازدارندگیِ آرمانی را از دعوای جانشینی انتظار داشت. همچنین، این دعوا نه تنها عموماً منبع تأمین مالیِ موثری برای بیمه و صندوق تأمین خسارت‌های بدنی محسوب نمی‌شود، بلکه گاه صرفۀ اقتصادی نیز به همراه ندارد. مطالعۀ حاضر، ضمن بررسی قایم‌مقامی در نهادهای جبران خسارت، در پیِ بررسی انتقادیِ دعوای جانشینی در بیمۀ اجباریِ حوادث رانندگی است و تلاش دارد راهکاری ارایه نماید تا شاید بتوان گرهی از مشکلات موجود گشود.